دگرگونی در آموزش و پرورش:
جایگزینی روشهای نوین به جای تشویق و تنبیه
نویسنده: غراله آدمپور
تشویق و تنبیه در سیستمهای آموزش و پرورش نوین به دلیل تاثیرات منفی و محدودیتهای آنها مورد انتقاد قرار گرفتهاند و به تدریج جای خود را به روشهای مؤثرتری دادهاند. در ادامه به دلایل این موضوع اشاره میکنم:
– آسیب روانی: تنبیه میتواند منجر به آسیبهای روانی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در دانشآموزان شود.
– کاهش انگیزه داخلی: تنبیه به جای افزایش انگیزه برای یادگیری، ممکن است به کاهش علاقه و انگیزه درونی دانشآموزان برای یادگیری منجر شود. اگر تنبیه در پیش برد کار موثر باشد ، تنها به دلیل ترس از تنبیه خواهد بود و نه انگیزه واقعی انجام کار.
– تشدید رفتارهای منفی: استفاده مکرر از تنبیه ممکن است به افزایش رفتارهای منفی و مقاومت در برابر قواعد منجر شود.
– آسيب خوردن رابطه: تنبیه میتواند به تخریب روابط بین معلم و دانشآموز منجر شود و فضای کلاس را متشنج کند.
– تشویق وابسته به جایزه: تشویقهایی که به صورت جوایز مادی یا نمرات داده میشوند، ممکن است به وابستگی دانشآموزان به این جوایز منجر شود و انگیزه درونی آنها برای یادگیری را کاهش دهد.
– مقایسههای منفی: تشویقهای ناعادلانه و مقایسههای مداوم میتوانند باعث ایجاد حسادت و رقابت ناسالم بین دانشآموزان شوند.
حال به عنوان جایگزین تشویق و تنبیه که در نسل قبل شیوه معمول در آموزش و پرورش بود. در ادامه برخی پیشنهادات مورد استفاده در روشهای نوین را مطرح میکنم :
– یادگیری فعال و مشارکتی: در سیستمهای آموزش نوین، تأکید بر یادگیری فعال و مشارکتی است که دانشآموزان را در فرایند یادگیری درگیر میکند و به توسعه مهارتهای اجتماعی و تفکر انتقادی کمک میکند.
– توجه به نیازهای فردی: روشهای نوین آموزش و پرورش بر اساس نیازهای فردی دانشآموزان طراحی میشوند و سعی در تقویت نقاط قوت و کار بر روی نقاط ضعف هر فرد دارند.
– ارزیابیهای توصیفی: به جای نمرات سنتی، از ارزیابیهای توصیفی استفاده میشود که بازخورد دقیق و مفیدی را به دانشآموزان ارائه میدهد و به آنها کمک میکند تا نقاط قابل بهبود خود را شناسایی کنند.
– تشویق به تفکر انتقادی و خلاقیت: به جای تمرکز بر حفظ کردن مطالب، بر تقویت تفکر انتقادی و خلاقیت تأکید میشود.
در روشهای نوین، هدف اصلی آموزش و پرورش توسعهی همهجانبهی دانشآموزان و ایجاد فضایی مثبت و حمایتکننده برای یادگیری است و مسیر یادگیری هر فرد میتواند متفاوت باشد. تفاوتهای فردی کودکان در این روش ها به رسمیت شناخته میشود .